Monday, June 15, 2009

Sunday, June 14, 2009

saukuneTa ganmavlobaSi qarTveli xalxi, erovnul simRerebTan erTad, qmnida da aviTarebda erovnul musikalur sakravebs, romlebsac iyenebda rogorc lxinSi, ise gasaWiris Jams. Semonaxulia ganviTarebuli sakravebis gverdiT SedarebiT martivi da arqauli formebi ris meSveobiTac vadgenT maTi ganviTarebis etapebs. saukuneTa manZilze Seqmnil da TandaTan srulqmnil sakravebze asaxula xangrZlivi dakvirvebis Sedegad dagrovili xalxuri codna, gamocdileba da xalxis musikaluri azrovneba. xalxuri sakravebi cnobilia uZvelesi droidan rogorc wesi, simReris an cekvis Tanxlebis funqciiT. uZvelesi arqeologiuri cnoba qarTuli xalxuri sakravis Sesaxeb miekuTvneba Zv. w-is XV-s.-es. Zvel qarTul literaturul wyaroebSi sakravTa 100-ze meti dasaxelebaa Semonaxuli. sabWoTa xelisuflebis dros gamoica prof. d. arayiSvilis, akad. iv. javaxiSvilis, prof. gr. CxikvaZis xalxuri sakravebis aRwera da maTi istoria. kelaptriSvilma ki gamosca pirveli notebiT TandarTuli krebuli. sakravTa Sesaxeb arsebuli gamokvlevebicalmxrivia da ar exeba mis funqciasa da adgils xalxis yofaSi.
iv. javaxiSvili naSromSi “qarTuli musikis istoriis ZiriTadi sakiTxebi” (Tbilisi 1938), qarTul da ucxour wyaroebze dayrdnobiT iZleva qarTul xalxur sakravTa (q.x.s.) klasifikacias da Semdeg cal-calke ganixilavs simebian, Casaber, saCxarunebel da dasartymel sakravebs, aseve sakravTa mwyobrebs. gvawvdis sxvadasxva kuTxeSi Sekrebil cnobebs simebisa da calkeuli sakravebis damzadebis wesis Sesaxeb. igi erTaderTia romelic amaxvilebs yuradRebas zogierTi sakravis
(mag:., salamuris) nawilTa urTierT Sefardebaze.
d. arayiSvili naSromSi-“moskovSi da TbilisSi Sekrebil q.x.s.-ebze“ mimoixilavs ZiriTadi musikaluri sakravebis aRwerilobas Tumca sayuradReboa im mxriv rom warmodgenas gviqmnis iseTi sakravebis Sesaxeb romlebic dRes aRar gvxvdeba (11-simiani Cangi, guruli Wianuri) meore naSromSi “qarTuli samusiko sakravebis aRwera da gazomva” (Tbilisi 1940) avtoti iZleva x.s.-is aRwerasa da zomebs. sxva Sereuli xasiaTis naSromebSi exeba guriasa da samegreloSi gavrcelebul sakravebs. pirvel rigSi Conguris-zomebi, aRweriloba, bgeraTwarmoebis xerxebi, dakvris manera da wyoba. am cnobebs gansakuTrebuli mniSvneloba eniWebaT, radganac fiqsirebulia iseTi wyobebi, romlebic dRes gamosulia xmarebidan. sxvanaSromebSi aRwerili aqvs ueno da eniani salamurebi, fanduri, daira da doli. aRsaniSnavia cnoba fanduris e.w. “calmxrivi” wyobis Sesaxeb. aRwerili aqvs xevsuruli fanduri sxva kuTxeebis fandurebisgan ganmasxvavebeli niSnebi. mocemuli aqvs xevsuruli Wianuris aRweriloba. d. arayiSvili naSromSi “svanuri xalxuri simRerebi” da “raWuli xalxuri simRerebi” exeba svaneTsa da raWaSi gavrcelebul musikalur sakravebs, sadac dawvrilebiTaa aRwerili gudastviri.

Saturday, June 13, 2009